نقدو بررسی حیات حضرت مریم و عیسی (ع) در بحارالانوار

پژوهش حاضر با عنوان "نقد وبررسی حیات حضرت مریم و عیسیlدر بحارالانوار" با هدف استخراج ملاک و معیارهای علامه مجلسی در نقل قصص مربوط به آنان نگارش یافته است. هدف عمده این بوده است که با بررسی متن بحار در این بخش ها، و نیز با تأمل بر سایر آثار علامه مجلسی معیارهای ایشان در نقل داستان آن دو بزرگوار استخراج شود. گروه بسیاری از محققان معتقدند علامه در انتخاب روایات معتبر و بازشناسی آنها از احادیث ضعیف تلاشی نداشته و هر غث و سمینی را در بحارالانوار کنار هم گردآورده و به صحت و سقم محتوایی و درستی یا نادرستی نسبت آنها به معصومین توجهی نداشته است؛ حال آن که بر اساس تامل صورت گرفته در "بیان"ها و توضیحات علامه ذیل روایات این بخش های بحار، می توان به تطابق نداشتن پندار عمومی با واقعیت درباره چگونگی مواجهه مولف بحارالانوار با روایات پی برد. باید گفت علامه مجلسی، هم در مقام انتخاب و گزینش اخبار و هم در مقام تبیین محتوای آنها، بر طبق مبانی و اصول کلی و روش های خاص خود عمل کرده است؛ درواقع انتخاب روایات کاملا گزینشی بوده و علامه معیار ها و ملاک های خود را در جای جای بحارالانوار ارائه داده اند. از جمله این ملاک ها (که از بررسی بخش های مربوط به قصص این حضرات به دست آمده) این است که ایشان روایتی را مورد پذیرش قرار می دهند که موافق با ظاهر آیات قرآن کریم باشد، علامه همچنین برای رفع تناقض روایت با ظاهر آیه به ارائه توضیح و تفسیر ذیل خبر می پردازند. ملاک دیگر ایشان در تأیید روایت، کثرت بیان قول مورد نظر و انطباق آن با روایات متعدد و اخبار زیادی است که راجع به آن نقل شده است؛ در برخی موارد اگر چنین موضوعی، در ظاهر با مقبولات عقلی متعارض باشد، با شرح و توضیح به رفع تعارض می پردازد. علامه همواره سعی در جمع میان اقوال مختلف ذیل حدیث داشته و با جمع بندی به یک قول واحد اشاره می کنند. توجه به تقیه و ارائه دلایل مختلف برای حمل حدیث بر تقیه، پذیرش روایت به شرط موافقت با منقولات دیگر روایات معتبر و صحیح، بهره گیری از نظرات لغویان در مباحث لغوی متناسب با سیاق روایت، و توجه به اسرائیلیات و راویان آن ها و اظهار نظر صریح و قاطع در بطلان ایشان از دیگر معیارهای علامه مجلسی می باشد.